تخمین اقتصاد زیرزمینی در ایران با روش غیرمستقیم

هدف این تحقیق تخمین حجم اقتصاد زیرزمینی در ایران با توجه به رویکرد غیرمستقیم می باشد. عدم توجه به اندازه و علل پیدایش اقتصاد زیرزمینی در ایران، باعث کاهش اثربخشی برنامه ریزی و سیاست گذاری اقتصادی می شود.افزایش حجم اقتصاد زیرزمینی در ایران در سالهای اخیر بیشتر محسوس شده است و توجه مقامات اقتصادی را بیش از پیش به خود معطوف نموده است اما مطالعات انجام شده پیرامون علل و حجم و آثار آن محدود بوده است. در این تحقیق برای تخمین حجم اقتصاد زیرزمینی از روش تقاضای پول نقد که یکی از روش های پولی در رویکرد غیرمستقیم می باشد، با کاربرد الگوهای اقتصاد سنجی سری زمانی (برای دوره زمانی 1386-1352) استفاده شده است. متغیرهای الگو شامل نسبت پول نقد به نقدینگی، نرخ موثر مالیاتی که از تقسیم درآمدهای مالیاتی بر تولید ناخالص داخلی حاصل می شود، نسبت حقوق و دستمزد کارگاهای بزرگ صنعتی به ارزش افزوده و درآمد سرانه می باشند. نتایج تحقیق نشان می دهد که ارتباط بین نرخ موثر مالیاتی و تقاضای پول نقد مثبت و معنی دار است. ارتباط بین حقوق و دستمزد، و تقاضای پول نقد مثبت و معنی دار است.نرخ سود سرمایه گذاری با تقاضای پول نقد ارتباط منفی و معنی دار داشته و ارتباط بین درآمد سرانه و تقاضای پول نقد منفی و معنی دار است. در مرحله بعد و پس از تخمین الگو به روش ols برای استخراج مقادیر c1 (c1 پول در گردش در کل اقتصاد) با در نظر گرفتن ارزش صفر برای نرخ مالیاتی، الگوی جدید را محاسبه کرده تا مقادیر c2 بدست آید. تفاوت بین این دوc حجم پول نقد در گردش در اقتصاد زیرزمینی می باشد که ضرب نمودن آن در سرعت گردش پول نشان دهنده حجم کل اقتصاد زیرزمینی می باشد. برآوردها حاکی از آن هستند که میانگین نسبت حجم اقتصاد زیرزمینی به gdp طی سالهای 86-1352 حدوداً 20% می باشد.